جزوه درس فعالیت های فرهنگی- قسمت اول

تعریف فعالیت های فرهنگی

براساس تعاریف و ویژگی های ذکر شده برای فرهنگ و نیز برشمردن عناصر فرهنگی، فعالیت های فرهنگی را می توان به صورت زیر تعریف کرد: «فعالیت های فرهنگی مجموعه اقداماتی است مبتنی بر هنجارها و ارزش های یک جامعه که در قالب عناصر و اجزایی همانند ملیت، قومیت، زبان، دین و مذهب، نژاد، جنسیت، آداب و رسوم، مفاهیم و تعابیر رایج نمود می یابد و هدف آن شناساندن هویت، تاریخ و میراث اجتماعی است که از نسل های گذشته تا به امروز تداوم یافته است یا در حال حاضر متناسب با مقتضای زمان و مکان تبدیل به یک ارزش یا باور اجتماعی شده است.»

تعریف مدیریت فعالیت های فرهنگی روابط عمومی

«مدیریت فعالیت های فرهنگی روابط عمومی به معنای فرایند اداره کردن مجموعه ای از منابع انسانی و مالی از طریق برنامه ریزی، سازماندهی، کنترل و نظارت، هماهنگی، بودجه بندی و تصمیم گیری در جهت تحقق اهداف عالی سازمان است که تمرکز آن بر تهیه، تنظیم و اجرای یک برنامه فرهنگی در زمان معین متناسب با رسالت سازمان از سوی واحد روابط عمومی است»

مدیریت فعالیت های فرهنگی باید در قالب اصول، چارچوب ها و شیوه تدوین طرح ها باشد.

اهمیت و فواید برگزاری فعالیت های فرهنگی:

1  حفظ روحیه و شور انقلابی در مردم

2  ترویج مفاهیم و معارف اسلامی و رعایت حد اعتدال در تبلیغ

3  یادآوری حماسه ایثار شهدا، جانبازان، آزادگان در دوران مختلف جامعه

4  استفاده کامل از فضاهای فرهنگی و مذهبی مثل حسینیه ها برای ایجاد تحرک فرهنگی

5 تقویت مراکز فرهنگی و هنری و کمک به افزایش تولیدات این مراکز

6 بهینه سازی و روز آمد کردن روشهای سنتی تبلیغ و استفاده از روشهای نوین تبلیغی

7 هماهنگی در تبلیغ و فعالیت های رسانه ای

8 تشویق و تقویت و تجهیز مراکز اطلاع رسانی و حمایت و هدایت صحیح این مراکز

9  کمک به نهادهای مردمی برای فعال شدن روزمره در مسائل فرهنگی و فکری

10 فعالتر شدن تبلیغات اسلامی در نمادهای محلی فرهنگی و هم چنین گسترش کیفی فعالیتهای تبلیغات اسلامی

خصوصیات و ویژگی عمومی کارگزار مدیر فرهنگی :

-   شور واشتیاق در انجام امور فرهنگی         

-  برخورداری از فضیلت گفتار و بیان           

 - استعداد گفتگو

-  حس ایجاد روابط انسانی و احترام به دیگران

-  کارگزار بایستی از چنان آموزش و تربیتی برخوردار باشد که حوزه های مختلف فرهنگی و هنری را شناسایی و با آنها ارتباط برقرار کند .

 ویژگی های شناختی مدیران فرهنگی:

تخصص:

الف:حرفه ای بودن- داشتن تحصیلات مرتبط مثل کارشناسی روابط عمومی و مدیریت فرهنگی، علوم اجتماعی، علوم تربیتی و روان شناسی

ب: شناخت نظریه های جامعه شناسی، از قبیل مکتب های کلاسیک، نئوکلاسیک، سنتی، مارکسیسم، مدرنیسم، پست مدرنیسم و داشتن آگاهی درباره مدیریتهای مختلف از جمله مدیریت علمی و اقتضایی

تعهد:

الف. باور و اعتقاد به فرهنگ اسلامی

ب. باور و اعتقاد به فرهنگ ملی (عدم اعتقاد به آن باعث نابودی یک فرهنگ می شود)

ج. باور و اعتقاد به انگیزه و علاقه به کار (عشق و صداقت در کار)

د. ایمان به پیشرفت و سازندگی و نقش فرهنگ در توسعه کشور

جریان شناسی و موقعیت شناسی در مدیریت فرهنگی

 -موقعیت شناسی: شناخت موقعیت فرهنگی محله، منطقه و جامعه یکی از رازهای موفقیت مدیران فرهنگی می باشد. مانند شناخت فرهنگ آذربایجان برای برنامه ریزی فرهنگی متناسب با فرهنگ همین منطقه از کشور

- جریان شناسی: مدیران فرهنگی در برنامه ریزی ها باید تفکرات سیاسی حاکم بر جامعه را شناسایی و نزدیک به آن عمل کنند. مثال: حاکمیت یک حزب یا جناح سیاسی خاص

حساسیت اجتماعی و حساسیت عمومی در مدیریت فرهنگی

هر دو از ویژگی های مدیران فرهنگی هستند و مدیریت فرهنگی برخلاف مدیریت صنعتی با باورها و اعتقادات و ارزشها و نیازهای روحی انسانها سر و کار دارد.

- مدیریت حساسیت اجتماعی به کالاهای فرهنگی، دقت بسیاری می طلبد، چرا که امکان جایگزینی سریع و بازسازی آن وجود ندارد. مثال: امکان تعویض ماشین و کالاهای زندگی وجود دارد ولی وقتی فیلمی که اثرات سوء تربیتی دارد از تلویزیون پخش می شود؛ دیگر جایگزینی اثرات آن فیلم مشکل است.

- حساسیت عمومی: محصولات فرهنگی و فعالیتهای فرهنگی در صورت تغییرات مثبت یا منفی مخالفت های عمومی به دنبال دارد، نمونه بارز آن پیشوایان دینی بودند که بیشترین مقاومت در برابر آنها به خاطر فعالیت های فرهنگی آنها وجود داشت.

ویژگی های کارگزار روابط عمومی در مدیریت فعالیت های فرهنگی:

1 خصوصیات تشخیصی و معیارهای اخلاقی و ارزشی:  شامل درستی، امانتداری، شهامت، صداقت، هوش و زیرکی، سرعت انتقال اطلاعات، نوآوری، علاقه مندی به کار و سخت کوشی...

2  اطلاعات عمومی و دانش اجتماعی وسیع در زمینه های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، بازرگانی و غیره

3 دانش تخصصی در زمینه رشته روابط عمومی و تسلط بر تکنیک های آن و همچنین تسلط بر تاثیرات وسایل ارتباط جمعی و روش تحقیق علمی در علوم اجتماعی جهت یافتن راه حل صحیح مشکلات، آگاهی به دانش ارتباطات در همه جنبه ها و همه گونه های آن

تاثیرات و آسیب پذیری فعالیت های فرهنگی در حوزه های فرهنگی – اجتماعی، ‌اقتصادی و سیاسی

حوزه فرهنگی :

1 فقدان الگوی فرهنگی در سطوح مختلف زندگی

2 وجود ضعف های جدی در نظام تعلیم و تربیت

3 یکسان پنداری عملکرد مدیران، روحانیت و اسطوره های فکری با ارزشهای دینی و دامن زدن به این باور در نگرش های عمومی

4 عدم وجود الگوی تبیینی برای تحقق ارزشها و باورهای دینی در جامعه

حوزه اجتماعی:

1- نارسایی در گستره عدالت اجتماعی

2- مطلق گرایی در تحققق و تامین ایده ها و آرمانهای بدون توجه به واقعیت موجود

3- ناهمگونی نهاد های اجتماعی و تداخل در وظائف

4- فقدان پیوند مستحکم بین نهادهای اجتماعی و اقشار گوناگون مردم .

5- جوان بودن جمعیت کشور

حوزه اقتصاد:

1- نارسائی در گستره نظام اقتصادی

2- عدم توجه به اقتصاد بومی و منطقه ای در فرآیند نوسازی اقتصادی

3- نارسایی در رویکرد اقتصاد فرهنگ و هنر کشور

حوزه سیاسی:

1- آمیختگی مسائل فرهنگی نظام با منافع گروهها

2- تسلط بعضی خرده فرهنگها از طریق سیاسی بر فرهنگ ملی در تاریخ کشور

3- کم توجهی به نظرات مردم در تصمیم گیری های سیاسی

4- نقش تخریب متقابل جناحهای سیاسی (گرایش های مختلف سیاسی در مجموعه طرفداران نظام) که نتیجه اش اجماع مرکب بر ناتوانی و ناکارآمدی و حتی فریب کاری نظام است .

5- قطبی شدن فضای سیاسی کشور (قطبهای افراطی) و تضعیف فضای اعتدال– فضای تحصیلات و فضای صمیمیت.

نقش رسانه ها در پیشبرد امور فرهنگی:

رسانه از ارکان دموکراسی است و نقش مهم و اثر گذاری در فرهنگ سازی و تغییر الگوهای فرهنگی دارد.

الف- مطبوعات

1- مطبوعات جزء رکن چهارم دموکراسی است،‌ کمک به ایجاد تفاهم ملی در راستای توسعه ملی از طریق تبادل آراء و تبادل افکار و تمسک به روش های منطقی .

2- کمک به ایجاد ثبات برای توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی .

3- گسترش فرهنگ نقد و گفتگو با توجه به ارزش های معنوی و مبانی و موازین اصولی نظام.

4- صیانت خودجوش و درون زا از ارزش های دینی و انقلابی .

5- روشن کردن گسل های اجتماعی و فرهنگی در چهار چوب قوانین .

6- تلاش در برجسته کردن ساختارهای اقتصادی و فرهنگی و احترام به ارزش های ملی و اسلامی .

7- بررسی مشکلات اجتماعی برای یافتن راه حل های عمومی .

8- بررسی راههای جلوگیری از نفوذ سیاسی، فرهنگی و اجتماعی دشمنان برای حفظ استقلال کشور

9- توسعه و تقویت خبرگزاری های داخلی .

10- جلوگیری از عوام زدگی، فریب و تکیه بر باورها، عادات و شیوه های درست .

ب- صدا و سیما

- تلاش در راستای تبیین  و تعمیق بخشیدن به ایمان مذهبی مخاطبان با بهره گیری بهترین ابزار کار هنری و فرهنگی در کلیه برنامه های صدا و سیما .

- ارائه الگوهای مناسب برای اقشار مختلف جامعه به ویژه کودکان، نوجوانان  و جوانان در برنامه های مختلف با شیوه های مختلف (مستقیم و غیر مستقیم)

 - فراهم سازی زمینه های ارتقاء آگاهی مخاطبان

- بهره گیری از تولیدات داخلی در صورت لزوم برنامه های خارجی تلویزیونی با توجه به ارزشهای اسلامی .

- افزایش پوشش جمعیتی و جغرافیایی صدا و سیما .

- تقویت مراکز خبری با بهره گیری از دانش فنی جدید و انتخاب شیوه های موثر و متنوع تبلیغاتی .

- بهره گیری از نظریات و تجربیات مسئولان، اساتید، کارشناسان امور فرهنگی و ارتباط جمعی.

- ایجاد زمینه های مناسب برای بهره گیری مطلوب و متعادل فرهنگی و هنری از اوقات فراغت و تفریح .

 -تقویت ارتباط مناسب و مکمل بخش فرهنگ با مردم .

- هماهنگی در تصمیم گیری و برنامه ریزی های فرهنگی با بخش های فرهنگی

ج: مساجد:

- توجه به مساجد و سازمانهای دینی آن عنوان مرکز نشر و گسترش فرهنگ اسلامی

- توجه به بهسازی مساجد و زیباسازی آن .

- تربیت امام جماعت و آشنا به مسائل روز و جوان گرا .

- استفاده از فضای مساجد برای مطالعه کتب دینی، علمی، فکری و تبادل آراء و اندیشه ها .

 -تقویت کانون های فرهنگی و هنری مساجد .

 -ترسیم جایگاه مساجد در نظام کشور و تعیین ساختار مناسب برای آن .

- ترمیم و اصلاح و آموزش خادمین مساجد، هیئت امناء و عوامل دیگر .

شیوه های برنامه ریزی و رهبری 

برای برنامه ریزی و رهبری فرهنگ دو رویکرد کلان وجود دارد:

1- رویکرد اول دارای ساختار ویژه ای است که دگرگونی ها و تغییرات آن کاملاً تابع ساز و کارهای درون جامعه و تاریخی است و به هیچ رو نمی توان از بیرون تغییرات پیش بینی شده ای را در آن پدیده آورد (رویکرد درونی در داخل جامعه) مثل شخصیت های مهم.

2- رویکرد دوم فرهنگ را همانند سایر پدیده های اجتماعی قلمداد می کند و امکان برنامه ریزی در این زمینه را میسر و تا حدودی ضروری می انگارد.

اهم شیوه های برنامه ریزی فرهنگی :

- بازشناسی و ارزیابی مواریث (میراث فرهنگی) مثل  سنن تاریخی، ملی در عرصه های مختلف دینی، علمی، ادبی، هنری

- شناخت جامع فرهنگ و مدنیت اسلام و ایران و ترویج اخلاق و معارف اسلامی و معرفی شخصیت ها و عظمت های تاریخ اسلام و ایران

- ارتباط فعال با کشورها و ملت ها و تحکیم پیوند مودت و تقویت همبستگی با مسلمانان و ملل دیگر جهان .

- ایجاد وحدت رویه و هماهنگی فرهنگی در میان دستگاههای مختلف نظام ایران

- تکیه و تاکید بر آرمان ها و ارزش های معنوی و فرهنگ اسلامی و حفظ ترویج فرهنگ بسیجی و تقویت روحیه ایثار و فداکاری در راه ارزش های مقدس اسلامی با توجه به لزوم درک مقتضیات و تحولات زمانی .

- تمهید و تدارک لازم در جهت همسویی و عدم مغایرت طرح ها و برنامه های اقتصادی و اجتماعی و غیر فرهنگی اما دارای نتایج فرهنگی

- تسهیل و تقویت امور برنامه ریزی، نظارت و ارزیابی فرهنگی در عین حمایت از تعدد و تنوع و آزادی فعالیت های فرهنگی مردمی

- مبادله و رابطه فرهنگی میان بخش های دولتی و غیر دولتی در جهت افزایش و ارتقاء دانش و آگاهی های عمومی و اعتلای روحیه تحقیق، ابتکار ... در زمینه مسائل فرهنگی